POWRÓT DO PRZYSZŁOŚCI. O niezrealizowanych koncepcjach dla wrocławskich pustek

Pustki miastu europejskiemu towarzyszyły w przeszłości, pełniąc rolę choćby miejsca dającego mieszkańcom gęsto zabudowanego grodu otoczonego obronnymi murami, wytchnienie. Były to łąki (tak zwane Prato Comune) i pola strzeleckie - usytuowane czasami między dwoma pierścieniami fortyfikacji. Innym rodzajem historycznych pustek były tereny niezabudowane, usytuowane wokół uciążliwych wówczas dla mieszkańców warsztatów garbarzy, smolarzy, kowali.

Zupełnie inaczej ma się sprawa pustek w mieście współczesnym. Ich istnienie często nie jest elementem świadomego planowania, a jedynie skutkiem zniszczeń II wojny światowej, czasem - tendencji polityczno-społecznych i wynikających z nich decyzji urbanistycznych. Przykładów tego „zjawiska” znajdziemy we Wrocławiu wiele. Plac Społeczny - do 1945 roku intensywnie zagospodarowana część miasta - dziś definiowany jest przez przestarzały węzeł komunikacyjny. Obszar położony na zachód od ulicy Powstańców Śląskich, dawniej będący częścią niezwykle intensywnie zabudowanego Przedmieścia Południowego, zagospodarowany jest dziś przez chaotyczną zabudowę i przypadkowe tereny zielone. Pustek nie brakuje i w ścisłym centrum - dawny Plac Jana Pawła II, jako Plac Królewski był zachodnią bramą do miasta. Dziś jest amorficznym obszarem lokowania przystanków tramwajowych, którego przestrzeń publiczna zepchnięta została pod ziemię.

Obszary pustek wynikających z błędnych decyzji urbanistycznych czasów minionych to także podwórza bloków wzniesionych na obszarze Starego Miasta - w rejonie ulicy Szewskiej, Kuźniczej czy na zapleczu Nowego Targu. Czy jest jakiś sposób na wypełnienie tych pustek życiem i jakie kroki w przeszłości w tym kierunku podejmowano? Jaki był kształt tych rozwiązań i dlaczego nie doszły one do skutku? Na te pytania podczas spotkania pewnie nie uda się w pełni odpowiedzieć, ale ich postawienie uznać należy samo w sobie za próbę wypełnienia niezagospodarowanej przestrzeni wyobraźni.

Rafał Eysymontt - historyk sztuki ,specjalizuje się w tematyce urbanistycznej i konserwatorskiej, autor i współautor licznych studiów historycznych miast i wytycznych do planów zagospodarowania przestrzennego, współredaktor i współautor "Tomów Atlasu Historycznego Miast Polskich", autor licznych publikacji dotyczących problematyki historii urbanistyki, architektury i miast Dolnego Śląska. W latach 1990-1993 przewodniczący Komisji Architektury i Rozwoju Przestrzennego Rady Miejskiej Wrocławia, obecnie profesor Uniwersytetu Wrocławskiego, Prezes Oddziału Wrocławskiego Stowarzyszenia Historyków Sztuki, członek Wojewódzkiej Rady Ochrony Zabytków i Polskiego Komitetu Narodowego ICOMOS.

Organizatorzy – Wrocławska Fundacja Filmowa i MWW Muzeum Współczesne Wrocław