WSPÓLNOTA, GŁUPCZE! Vol. 5. Koszmar partycypacji?

Samo pojęcie partycypacji jest obecnie chyba równie wyświechtaną kliszą, co zrównoważony rozwój, czy rewitalizacja. Zapytajmy o jego znaczenie, o udział, o uczestnictwo. Jak to jest, że powszechnie obecna w dyskursie politycznym partycypacja niejednokrotnie bywa fasadą maskującą brak uczestnictwa? Służyć może na przykład zatarciu odpowiedzialności za kontrowersyjne działania, kiedy podejmuje się niepopularne decyzje w sytuacji politycznego sporu.

Partycypacja może być skutecznym narzędziem utrwalania istniejących rozwiązań i nierówności (a także strategią marketingową), ale może je również odrzucać, stając się narzędziem emancypacji. Wydaje się, że odpowiedzią na kryzys liberalnej demokracji jest próba zwiększania poczucia podmiotowości poprzez udział obywateli w podejmowaniu decyzji. To, w jaki sposób jest to jednak realizowane, zawsze musi podlegać głębokiej analizie, która jest tym bardziej trudna, gdyż nie ma czasu na zdystansowany namysł: operacja odbywa się bardzo dynamicznie i jest przeprowadzana na żywym organizmie.

Dla architektów zaangażowanych blisko w struktury pieniądza i władzy projektowanie z użytkownikami może być sposobem na odzyskanie podmiotowości.

O tym będziemy rozmawiać odwołując się krytycznie do tytułu książki Markusa Miessena, który wykorzystano w tytule wykładu.

Dorota Leśniak-Rychlak – redaktorka naczelna kwartalnika "Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni", kuratorka wystaw architektonicznych m.in.: Za mieszkanie 2012. Miasto ogrodów, miasto ogrodzeń w Muzeum Narodowym w Krakowie, Impossible Objects (Pawilon Polski na 14. Międzynarodowej Wystawie Architektury w Wenecji), Monument. Architektura Adolfa Szyszko Bohusza w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki. Współzałożycielka i prezeska fundacji Instytut Architektury. Inicjatorka polskich wydań książek architektonicznych: Petera Zumthora Myślenie architekturą, Kraków: Karakter, 2009 oraz Juhaniego Pallasmy Oczy skóry, Kraków: Instytut Architektury, 2012, Myśląca dłoń, Kraków: Instytut Architektury 2015.

---

WSPÓLNOTA, GŁUPCZE! marzec – maj 2016

Hasło będące tytułem nowego cyklu dyskusji, który w marcu zainaugurowaliśmy w przestrzeni społecznej Muzeum Współczesnego Wrocław, jest parafrazą sloganu, który pojawił się podczas kampanii prezydenckiej Billa Clintona (Economy, stupid!, 1992). Stratedzy polityka zwracali w ten sposób uwagę, że to, co się tak naprawdę liczy, to gospodarka. Dzisiaj, we współczesnej Polsce, wydaje się, że tym, co zostało najbardziej zaniedbane, to kwestia budowania wspólnoty. Tworzenie silnych więzi między ludźmi, wzmacnianie inicjatyw oddolnych, lokalnych, rozwój kapitałów społecznych są decydujące, gdy mowa o pomyślnej rewitalizacji polskich miast i wsi. Infrastruktura oczywiście jest ważna, ale bez ludzi, którzy mogą ją wykorzystać do współtworzenia innych wartości, pozostaje ona tylko ramą. Podczas kilku spotkań chcemy zastanowić się nad kondycją „polskiej wspólnoty”. Co ją definiuje, ogranicza, umożliwia? Jaka jest rola kultury w kształtowaniu więzi społecznych?

Cykl podzieliliśmy na część teoretyczną (dyskusje i wykłady) oraz praktyczną (warsztaty). Zaproponowane tematy stanowią tylko propozycję i z pewnością mogą i powinny być stale rozszerzane.

fot.: Conrad Poirier, Beach Scenes. Crowd at St. Henri Syndicate Picnic, St. Helen's Island BAnQ. Creative Commons