Wystawa stała — Stanisław Dróżdż.
Poezja konkretna

W RAMACH WYSTAWY STAŁEJ Z MIĘDZYNARODOWEJ KOLEKCJI SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ MUZEUM WSPÓŁCZESNEGO WROCŁAW

PRYWATNE MITOLOGIE. URODZINY MARTY

Stanisław Dróżdż zadebiutował na początku lat 60. XX w. działaniami z obszaru poezji lingwistycznej. Już wówczas w jego tekstach zawarte było to, co zajmowało go przez całą twórczość – poszukiwanie formy, która rezygnuje z opisu i skupia się na słowie oraz jego znaczeniach. W dużej mierze umożliwiła mu to, spajająca wiersz ze sztuką wizualną, poezja konkretna.

Utwory konkretystyczne artysta zaczął tworzyć w 1967 r., od początku określając je autorskim terminem "pojęciokształty". Stanowiły one rodzaj zapisu scalającego pojęcie czy słowo z jego konkretyzacją wizualną (graficzną). "Pojęciokształty" pozostają zarazem tekstem i obrazem, na których ostateczny kształt wpływały poezja, nauka (matematyka, logika) oraz sztuka.

Tworzone przez Dróżdża prace złożone z pojedynczych słów, liter czy cyfr z czasem zaczęły wychodzić poza płaszczyznę kartki papieru, stając się rozbudowanymi przestrzennymi instalacjami. Kluczowym momentem tej transformacji była zrealizowana w warszawskiej Galerii Foksal w 1977 r. praca między. Wnętrze galerii, łącznie z sufitem i podłogą, pokryto pojedynczymi literami składającymi się na tytułowe słowo, ale w taki sposób, że nigdzie nie pojawiło się ono w ciągu w zapisie następujących po sobie liter. Widz wchodząc do środka pomieszczenia, znajdował się jakby we wnętrzu tekstu, pomiędzy literami, próbując odczytać z następujących po sobie znaków pełen wyraz, który nieustannie mu umykał.

Rozwój twórczości Dróżdża, począwszy od wiersza lingwistycznego poprzez poezję konkretną do działań przestrzennych, był efektem ewolucji zmierzającej z jednej strony do redukcji tworzywa językowego wiersza, a z drugiej przemieszczenia prac z płaszczyzny dwuwymiarowej w przestrzeń trójwymiarową. Jednocześnie jego warstwa wizualna pozostawała konsekwentnie minimalizowana.

W 2002 r. Stanisław Dróżdż zrealizował ponownie w Galerii Foksal wystawę zatytułowaną Poezja konkretna, stanowiącą specyficzny rodzaj rozwinięcia pracy między. Jednak w tym przypadku nie używał ani jednego słowa czy litery, konkretyzując samą przestrzeń. Sala ekspozycyjna została wypełniona przez artystę przezroczystą nylonową żyłką rozciągniętą po liniach prostych między ścianami, podłogą a sufitem. Powstała szczelnie wypełniająca pomieszczenie sieć, uniemożliwiająca jednocześnie wejście do niego. Widz nie był już "pomiędzy" słowami jak w przypadku instalacji między, ale "wobec" przestrzeni konkretnego miejsca.

Rekonstrukcja instalacji w Muzeum Współczesnym Wrocław, dostosowana do przestrzeni muzealnej, została wykonana zgodnie z autorskimi wskazaniami Dróżdża. Ponad 10 km żyłki o grubości 1 mm łączy punkty wyznaczone według specjalnego systemu na ścianach, suficie i podłodze. Przestrzeń pozostaje niedostępna, ale jednocześnie materializuje się jej fizyczny aspekt.

Wystawa jest drugą odsłoną stałej przestrzeni w MWW poświęconej Stanisławowi Dróżdżowi. Tym razem, koncentrując się na instalacji z żyłek, chcemy ukazać przestrzenne aspekty twórczości artysty oraz jego fascynację problemami czasu i przestrzeni, powiązanym, lecz nieuchwytnym ich początkiem i końcem. Próbując zwizualizować te poszukiwania w formie ekspozycji muzealnej, wystawa ma pełnić rolę samoistnego "pojęciokształtu" mieszczącego w "minimum zapisu maksimum treści".

Stanisław Dróżdż (1939–2009) – twórca poezji konkretnej. W latach 1964–1969 studiował filologię polską na Uniwersytecie Wrocławskim. Od drugiej połowy lat 60. XX w. był silnie związany z polskim środowiskiem neoawangardowym. Wziął udział w ponad 300 wystawach indywidualnych i zbiorowych w Polsce i za granicą. Od 1971 r. stale współpracował z Galerią Foksal w Warszawie. Był autorem pracy Alea iacta est w Pawilonie Polskim na 50. Biennale Sztuki w Wenecji w 2003 r., a także składającej się z 54 plansz pracy Klepsydra, z której pierwsza plansza zrealizowana została już po jego śmierci w 2009 r. w postaci muralu na fasadzie Muzeum Współczesnego Wrocław. Od 1955 r. mieszkał i tworzył we Wrocławiu.

Kurator: Piotr Lisowski

Projekt realizacji technicznej: Iwar Romanek

***

Wystawę dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

***

Zobacz także: -- Prywatne mitologie. Urodziny Marty -- Archiwum Jerzego Ludwińskiego -- Stanisław Dróżdż. Pojęciokształty -- Stosunki pracy

il. Paweł Borkowski / Grupa Projektor