„Zwierzę posiada tajemnice, które odmiennie niż tajemnice jaskiń, gór czy mórz są w szczególny sposób adresowane do człowieka” – to jedna z odpowiedzi, która pada w eseju Johna Bergera Po cóż patrzeć na zwierzęta*.

Pretekstem do powrotu do słynnego tekstu z 1977 roku jest wystawa Terytorium – prezentująca prace Netty Laufer i Toma Swobody. Artystka i artysta badają zależności zwierzęcych i ludzkich terytoriów, ich przenikalności oraz istniejących między nimi granic, a także tego, kto, według jakich zasad i środków, je ustala. Soczewką pozwalającą dostrzec wspomniane zjawiska dla Netty Laufer stał się teren Palestyny i Izraela, natomiast dla Toma Swobody ogród zoologiczny. Artystka w swojej praktyce przygląda się sposobom, w jakie dzika przyroda jest zmieniana i oswajana w antropocenie. Z kolei Tom Swoboda w ostatnich latach koncentruje się na rozległym projekcie badawczym Animal Spacezogniskowanym wokół problematyki zaprojektowanych przez człowieka przestrzeni dla zwierząt.

Dyskusja podsumowująca wystawę będzie okazją do powrotu do tytułowego pytania z eseju Johna Bergera oraz próbą zastanowienia się, czy i jakie tajemnice odsłaniają się nam kiedy patrzymy na zwierzęta oraz co to właściwie znaczy, że na nie patrzymy? W trakcie rozmowy zastanowimy się również, jaką perspektywę na nasze relacje z innymi zwierzętami proponuje humanistyka, a czego nie umożliwiają ani etologia, ani ewolucjonizm, ani nauki przyrodnicze? Jaką rolę w tym procesie mogą pełnić sztuka i artyści, czy istnieje alternatywa dla myślenia binarnego i opozycji ludzkie-nieludzkie oraz wreszcie – gdzie szukać wzorców stosunków człowieka z bytami pozaludzkimi?

Uczestniczki:

dr Anna Barcz — adiunktka w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk. Autorka książek: Realizm ekologiczny. Od ekokrytyki do zookrytyki w literaturze polskiej oraz Animal Narratives and Culture: Vulnerable Realism. Interesuje się ekokrytyką w badaniach literackich i kulturowych. Jest kierowniczką projektów naukowych poświęconych kulturowym studiom nad zwierzętami i literackim przedstawieniom groźnych zjawisk akwatycznych.

dr Agata Ciastoń – niezależna kuratorka, nauczycielka i autorka tekstów. Uzyskała tytuł doktora w dziedzinie kulturoznawstwa na Uniwersytecie Wrocławskim. Współpracuje z instytucjami kultury, edukacji oraz wydawnictwami. W swojej pracy kuratorskiej interesuje się przede wszystkim problematyką różnorodnie pojmowanych granic i terytoriów. W jej projektach często powracają zagadnienia dotyczące krajobrazu oraz relacji człowieka ze światem zwierząt, roślin i rzeczy.

dr Marianna Szczygielska – badaczka Instytutu Maxa Plancka Historii Nauki w Berlinie, gdzie pracuje na wydziale III: Artefakty, wiedza, działanie. Jej badania dotyczą historii ogrodów zoologicznych i relacji ludzko-zwierzęcych. Członkini redakcji „Humanimalia”, publikuje m. in. w „Cultural studies”, „Catalyst: Feminism, Theory, Technoscience”, „Angelaki: Journal of Theoretical Humanities”, „Kulturze współczesnej”, „Praktyce Teoretycznej” i „Czasie Kultury”.

Prowadząca: dr Joanna Bednarek – filozofka, tłumaczka, pisarka, członkini redakcji „Praktyki Teoretycznej”, publikowała m.in. w „Tekstach Drugich”, „Krytyce Politycznej” i „Czasie Kultury”. Autorka książek: Polityka poza formą. Ontologiczne uwarunkowania poststrukturalistycznej filozofii polityki, Linie kobiecości. Jak różnica płciowa przekształciła literaturę i filozofię?, Życie, które mówi. Nowoczesna wspólnota i zwierzęta oraz O pochodzeniu rodziny, teksty literackie publikowała w „Czasie Kultury”, „Wakacie” i „FA arcie”.

*tekst w tłumaczeniu Sławomira Sikory

Partnerem wydarzenia jest Program rezydencji artystycznych AIR Wro Strefy Kultury Wrocław.

Wydarzenie towarzyszące wystawie Netty Laufer i Toma Swobody Terytorium. Link do informacji o wystawie.

Partnerzy wystawy Terytorium: Fundacja PZU, Strefa Kultury Wrocław.