Muzeum Współczesne Wrocław i Dolnośląskie Centrum Medyczne DOLMED S.A. zapraszają na wystawę z okazji 45-lecia powstania budynku DOLMEDU. Te ultranowoczesne i w pełni skomputeryzowane centrum badań diagnostycznych było technicznym i wizualnym ewenementem swoich czasów. Na rocznicowej wystawie w Muzeum Współczesnym Wrocław zostaną zaprezentowane bogate zbiory fotograficzne DOLMEDU m.in. autorstwa znanych fotografów Stefana Arczyńskiego i Jarosława Adamczyka, księgi pamiątkowe i kroniki, a także archiwalne materiały filmowe.
Rok 1977, środek PRL-u.
Przy Legnickiej 40 we Wrocławiu prosto z kosmosu spada i wbija się w ziemię meteor.
To DOLMED – Dolnośląskie Centrum Diagnostyki Medycznej (dziś dziś Dolnośląskie Centrum Medyczne).
Realizacją idei stworzenia tego ultranowoczesnego i w pełni skomputeryzowanego centrum badań diagnostycznych podjęło się małżeństwo architektów wrocławskich – Anna i Jerzy Tarnawscy. Posiadali oni spore doświadczenie w projektowaniu budynków dedykowanych powiązaniu racjonalnego funkcjonalizmu z naukami ścisłymi. Efektem ich pracy był m.in. Zakład Elektronicznej Techniki Obliczeniowej ZETO czy prowadzona we wspólnym biurze projektowym Miastoprojekt Wrocław specjalistyczna Pracownia Obiektów ETO.
Dla stworzenia DOLMEDU w zrealizowanym kształcie ważne były dwie podróże architektów: wizyta studyjna w zakładach Toshiby w Japonii, gdzie produkowano ówcześnie najnowocześniejsze maszyny cyfrowe, oraz wizyta we Włoszech, skąd zamówione i sprowadzone zostały systemy aluminiowych ścian osłonowych znajdujących się na elewacjach budynku. Odpowiedzialność za ich konstrukcję powierzono Wojciechowi Święcickiemu.
15 czerwca 1977 roku odbyło się uroczyste otwarcie DOLMEDU, którego osobiście dokonał I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek.
DOLMED pozostaje jednym z pierwszych tego typu obiektów w Europie Środkowo-Wschodniej. Był technicznym i wizualnym ewenementem, który wzbudzał ogromne zainteresowanie. O jego unikatowości i spektakularności świadczą licznie zgromadzone w albumie pamiątkowym wpisy notabli oraz innych osób przyjeżdżających z całego świata w to właśnie miejsce.
Tarnawscy futurologiczny i funkcjonalny zarazem projekt architektury ujęli w kształt odwróconego ostrosłupa, który jakby wbił się w ziemię. Technologiczne wyposażenie obiektu równoważyły służące wypoczynkowi i relaksacji przestronne wnętrza, wygodne kanapy i strefy wytchnienia, a w otoczeniu obiektu znalazły się: prostokątny zbiornik wodny z parą rzeźbiarskich łabędzi projektu wrocławskiego rzeźbiarza Jerzego Boronia, wygodne parkingi oraz strefy zieleni. Do dziś zastosowane w DOLMEDZIE rozwiązania oraz znajdująca się wewnątrz budynku aparatura czynią z tego miejsca jeden z najbardziej rozpoznawalnych ośrodków profilaktycznych badań diagnostycznych na Dolnym Śląsku. W latach 70. XX wieku przebywanie w tym obiekcie musiało być niezwykłym, niemal kosmicznym doświadczeniem, zwłaszcza dla pacjentów z mniejszych miejscowości.
Sposób działania wrocławskiego centrum diagnostycznego został szczegółowo przeanalizowany i przetestowany w 1983 roku, co uwieczniono w materiale filmowym popularnonaukowego programu Sonda (odcinek „Portret zbiorowy”, prowadzenie Andrzej Kurek i Zdzisław Kamiński), a potencjał scenograficzny budynku i jego zdolność przenoszenia w przyszłość wykorzystano w filmie fantastycznonaukowym Test pilota Pirxa (1978) czy w późniejszej realizacji – Akademia Pana Kleksa (1983).
Wystawa została podzielona na trzy części ściśle związane z budynkiem DOLMEDU:
0–1
TECHNOLOGIA – system binarny, zero-jedynkowy, wykorzystywany w pracy komputerów. Ojciec systemu – Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716), jeden z pionierów analizy matematycznej.
∞
ARCHITEKTURA – futurologiczna wizja, nieskończoność i ponadczasowość architektury DOLMEDU, fotografie Stefana Arczyńskiego.
1
CZŁOWIEK – jednostka ludzka, jedność jako ogół ludzkości, relacje, praca i zgoda.
Anna Tarnawska (z d. Żemoytel) urodziła się 30 czerwca 1923 roku w Wilnie. Do Wrocławia przyjechała w 1946 roku i rozpoczęła studia architektoniczne na Politechnice Wrocławskiej. Po studiach, w 1952 roku, została zatrudniona jako projektantka w państwowym biurze projektowym Miastoprojekt Wrocław i wraz z kolegami ze studiów, pod kierunkiem Emila Kaliskiego, rozpoczęła prace związane z odbudową wrocławskiego Rynku. W tym samym roku została członkinią Stowarzyszenia Architektów Polskich. Jest autorką projektu m.in. Zakładu Elektronicznej Techniki Obliczeniowej ZETO (wraz z mężem Jerzym Tarnawskim), najstarszego przedsiębiorstwa informatycznego w Polsce, ukończonego w 1969 roku. W 1954 roku w ramach zespołu architektów Anna i Jerzy Tarnawscy zajęli się zabudową placu Młodzieżowego. Jako pionierzy tzw. architektury high-tech wykonali głośny projekt Dolnośląskiego Centrum Diagnostyki Medycznej DOLMED, którego budowę ukończono w 1977 roku. W 1970 roku Anna Tarnawska została laureatką Nagrody Wrocławia, a w 1977 roku otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi. W latach 80. XX wieku, w związku z sytuacją polityczną w kraju, małżeństwo zdecydowało się na wyjazd do Algierii, gdzie mieszkało przez kilka lat. W 2012 roku Anna Tarnawska wraz z mężem otrzymała Honorową Nagrodę SARP oddziału wrocławskiego.
Jerzy Tarnawski urodził się 15 lutego 1926 roku w Warszawie. W 1942 roku wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, walczył w powstaniu warszawskim. Po wojnie wraz z rodziną został przesiedlony do Wrocławia i podjął naukę na Wydziale Architektury Politechniki Wrocławskiej. W 1951 roku poślubił Annę Żemoytel. Rok później wstąpił do wrocławskiego oddziału Stowarzyszenia Architektów Polskich, następnie zasiadł w jego zarządzie. Jednocześnie zaczął pracę w państwowym biurze projektowym Miastoprojekt Wrocław. Do najważniejszych realizacji, przy których pracował, należą: zabudowa mieszkaniowa przy ulicy Świdnickiej, zabudowa placu Nowy Targ i budynek ZETO. Na początku lat 70. XX wieku wraz z żoną stworzył projekt nowoczesnego centrum diagnostycznego DOLMED, za który Anna i Jerzy Tarnawscy zostali odznaczeni nagrodą Polskiego Komitetu Automatycznego Przetwarzania Informacji. Na otwarciu DOLMEDU 15 czerwca 1977 roku obecny był I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek – nagrodził wówczas Jerzego Tarnawskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. W latach 80. XX wieku, w związku z sytuacją polityczną w kraju, małżeństwo zdecydowało się na wyjazd do Algierii, gdzie mieszkało przez kilka lat. Po powrocie do Polski Jerzy Tarnawski otworzył własne biuro o nazwie Studio Architektoniczne Tarnawscy-Frąckiewicz, w którym obecnie pracuje jego córka Katarzyna wraz z Jackiem Frąckiewiczem. Projekty tworzone przez Tarnawskich były wielokrotnie wyróżniane. W 2012 roku Jerzy Tarnawski wraz z żoną otrzymał Honorową Nagrodę SARP oddziału wrocławskiego.